Umpama dohot lapantanna
* Ai gala-gala sitelluk, telluk na mardagul-dagul, pambahenannami ma bengkuk, nagetmai ni apul-apul.
Ia gala-gala sitelluk na mardagul-dagul, ima gala-gala na tinallihan gabe mardagul-dagul haui, sala do i dihalak na manallihi i, gabe roa do haui hinorhon ni i, ido dipartudoshon tu halak na mambahen na sala tu akka donganna ima namandok : Manopoti sala. Molo sala hita tu akka dongan ikkon manopoti sala do hita asa denggan di akka pardonganon.
* Ampapaga dolok, ampapaga ni sibuloan, unang hita marbada, hita do marsogot dohot haduan.
Ia ampapaga ima sammansam duhut-duhut na manginsir jala na jotjot tubu di gadu-gadu, tingko do bulungna, jala bolak ni bulungna na sabolak ni sen (hepeng najolo), ia ampapaga i bolas (denggan) do panganon, jala laos bolas do pangkeon gabe ubat tradisional. Molo dipadomu ampapaga dohot bagot ni horbo, bolas mai gabe ubat ni baro buni (disentri) dohot akka na asing sahit. Ianggo ampapaga ni sibuluan, mansi godang doi jala lomak bulungna, jadi dang pola gulut halak disi alani godangna. Songon ima halak namarbagi ugasan (warisan) na holan nasida nampunasa namarhaha maranggi, mariboto, aha ma pola gulut hita di arta, ai hita do marbagi sogot manang haduan, Dame ni roha do lapatan ni umpama on.
* Andor halumpang togu-togu ni lombu, sai saur matua ma hamu pa abing-abing pahompu.
Ia andor halumpang ima samansam andor na dapot di hau nabolon di harangan (hutan), na togu do andor halumpang i, alai marhaudoi, ia hau nai dipangke doi gabe pulungan ni taoar (ubat batak). Ia anggo lombu naung matua situtu, sae do andor halumpang togu-toguna, ianggo lombu naposo ingkon tali pasa do bahenon togu-toguna, ima tali nadijadihon sian huling-huling ni horbo manang huling-huling ni lombu, ia soi ijuk naung piniu togu. Tujuan ni umpama on : Sai songon tua ni lombu ma nian akka natua-tua ima nian pangidoan anta tu Tuhan saur matua hita, pairing-iring pahompu sahat tu namarnini-marnono, marandok-ondok, asa hata pangidoan dohot pasu-pasu do umpama on.
* Bangun-bangun na rara, tabo ura-uraon, molo nunga didok hata, tongka pa uba-ubaon.
Ia bangun-bangun na rara, holan tabo paura-uraon doi, dang boi i songon ingkau na asing, na ni ura mandok : dungun (pulos) bangun-bangun i, bahen sira tar ansim dohot asom godang, pola ro di asom dalon jala di bahen juhut manang dengke namarsuga di sangsang jala di padomu tusi, ima naniura sipanganon ni nambura mangintubu (melahirkan), songon ima somalna nahinan. Songon bangun-bangun i, dang muba-uba ulaonna, songon ima hata unang muba-uba.
1. Baris-baris ni gaja di rura pangaloan, molo marsuru raja sitongka so oloan, molo so nioloan tubu haorahon, molo ni oloan tubu pangomoan.
2. Bungkulan na diginjang i, parasaranni borongborong, bulan nadiginjang i, pardomuan ni si malolong.
3. Dangka do dupang, amak rere ; ama do tulang, anak do bere.
PODA & SIPAINGOT
1. Pantun hangoluan tois hamagoan.
2. Seang do tarup ijuk soada langge panoloti, seang do sipaingot so adong na mangoloi.
3. Unang marhandang na buruk, unang adong solotan sogot, unang marhata na juruk unang adong solsolan marsogot.
4. Tinallik dulang tampak dohot aekna. Pinungka hata (ulaon) unang langlang di tagetna.
5. Unang sinuan padang di ombur-ombur, unang sinuan hata nagabe humondur-hondur.
6. Anduhur pidong jau sitangko jarum pidong muara, gogo sibahen na butong tua sibahen na mamora, roha unang soada.
7. Aek dalan ni solu sian tur dalan ni hoda, gogo mambahen butong, tua sibahen mamora.
8. Anduhur pidong toba siruba-ruba pidong harangan, halak na losok mangula jadian rapar mangan
9. Anduhur pidong toba siruba-ruba pidong harangan, halak na padot mangula ido na bosur mangan.
10. Singke di ulaon sipasing di baboan, tigor hau tanggurung burju pinaboan-boan.
11. Pauk ni Aritonang pauk laho mangula, burju pinaboan-boan dongan sarimatua.
12. Hotang-hotang sodohon ansimun sibolaon, hata-hata sodohonon sitongka paboaboaon.
13. Handang niaithon na dsua gabe sada, niantan pargaiton unang i dalan bada.
14. Hori sada hulhulan bonang sada simbohan, tangkas ma sinungkun nanget masipadohan.
15. Ijuk di para-para hotang di parlabian, na bisuk nampuna hata na oto tu pargadisan.
16. Hotang do paninaran hadang-hadangan pansalongan.
17. Bogas ni Gaja Toba tiur do di jolo rundut do di pudi , bogas ni Raja Toba tiur do di jolo tota dohot di pudi.
18. Dang sibahenon dangka-dangka dupang-dupang, dang sibahenon hata margarar utang.
19. Sinuan bulu di parbantoan dang marganda utang molo pintor binahonan.
20. Sinuan bulu di parbantoan sai marganda do utang na so binahonan.
21. Niduda bangkudu sada-sada tapongan, sai marganda lompit do utang ia so jalo-jalo binahonan.
22. Manggual sitindaon mangan hoda sigapiton, tu jolo nilangkahon tu pudi sinarihon.
23. Langkitang gabe hapur, nahinilang gabe mambur.
24. Molo duri sinuan duri ma dapoton. Ia bunga sinuan bunga ma dapoton, ia naroa sinuan naroa ma dapoton.
25. Jolo marjabu bale-bale asa marjabu sopo, jolo sian na tunggane asa tu naumposo molo makkuling natunggane manangi ma naumposo.
26. Ingkon manat marpiu tali, ingkon pande marjalin bubu, ingkon manat mangula tahi, ingkon pande mangula uhum.
27. Masihurha manukna unang teal buriranna, masiajar boruna unang suda napuranna.
28. Tuit sitara tuit tuit pangalahona, natuit anak i mago horbona, molo natuit boru mago ibotona.
29. Siala il siala ilio, utang juma disingir di halak namalo, singir jadi utang di halak na so malo.
30. Magodang aek bila, ditondong aek hualu, mago sideak bibir dibahen pangalualu.
31. Santopap bohi sanjongkal andora, ndang diida mata alai diida roha.
32. Anduhur pidong jau sitapi-tapi pidong toba, binuat roha jau pinarroha roha toba.
33. Gala-gala nasa botohon , manang beha pe laga adong do hata naso boi dohonon.
34. Pir eme di lobongan ndang guguton, uli pe paniaran ni dongan ndang langkupon.
35. Ndang tuk-tuhan batu dakdahan simbora, ndang tuturan datu ajaran na marroha.
36. Songon parsege-sege so seang, sapala seang, seang dohot bota-botana.
37. Naihumarojor bola hudonna, naihumalaput tata indahanna.
38. Pege sangkarimpang halas sahadang-hadangan, rap mangangkat tu ginjang, rap manimbung tutoru halak namarsapanganan.
39. Tinutu gambiri angkup ni sera-sera, pinatonggor panaili, unang hu roha ni deba.
40. Unang songon parmahan ni sunggapa, dihuta horbona dibalian batahina, mago dibahen rohana pidom dibahen tondina.
41. Sitapi uruk sitapi dibalunde, tu dolok pe uruk tu toruan tong ene, ai aha so uruk sai jalo do pinaune-une.
42. Sinintak hotor-hotor, humutur halak-halak asing do timbang dongan asing timbang halak.
43. Mimbar tungkap ni tuak, mimbar do nang daina, muba laut, muba do ugarina.
Muba dolok, muba duhutna, muba luat muba do uhumna.
44. Manghuling bortung di topi ni binanga, adong do songon ogung sipatudu luhana.
45. Rigat-rigat ni tangan ndang laos rigathonon, rigat-rigat ni hata ndang laos ihuthononton.
46. Talaktak siugari, ibana mambahen, ibana mamburbari .
47. Hauma sitonang panjangkitan ni langkitang, sai pidom do jolma na olo marhilang.
48. Ndang tarhindat gaor-gaor ni hudon, ndang tarsoluk harajaon hasuhuton.
49. Tanduk ni ursa mardangka-dangka suhut di hasuhutonna raja marhata-hata.
50. Tanduk ni ursa margulu-gulu salohot benge. (na so dohot pe diboto aha namasa)
51. Pansur tandiang di rura ni aek puli, na pantun marroha/marina ido tiruan nauli.
52. Martaguak manuk di toruni bara ruma, napantun marnatoras, ido halak namartua.
53. Habang ambaroba paihut-ihut rura, sapala naung ni dohan, unang pinauba-uba.
54. Pasuda-suda arang so himpal bosi. (patua-tua daging pasuda-suda gogo.)
55. Holi-holi sangkalia, sai marhormat do langkani ama mida tangan ni ina.
56. Masuak ranggas di degehon Sinambela, molo tung i nama dibuat nasoala, nanggo torang diboto deba.
57. Bosi marihur tinopa ni anak lahi, matana tinallikkon tundunma mangonai
58. Dipangasahon suhulna do matana, dipangasahan matana do suhulna.
59. Ndang dao tubis sian bonana.
60. Pitu hali taripar di aek parsalinan, laos so muba do bolang ni babiat.
61. Somalna do peamna.
62. Hapalna mattat dok-dokna, dok-dokna mattat hapalna.
63. Unang martata ilik sada robean.
64. Gala gumal bulu andalu sangkotan ni bonang, asa monang maralohon musu, pinatalu roha maralohon dongan.
65. Garang-garang ni luatan nionjat tu harang ni hoda, molo marbada hula-hula, boruna mandabu tola. Molo marbada boru, hula-hula mandabu tola. Molo marbada anggi, hahana mandabu tola.
66. Unang patubi-tubi manuk pasalpu-salpu onan.
67. Unang dua hali tu aek natua-tua.
68. Hotang hotang sodohon ansimun sobolaon. Hata-hata sodohonon tongka sipaboa-boanan, guru ni hata naso dohonon, guru ni juhut naso seaton.
UMPAMA APUL-APUL
1. Bagot namadung-dung tu pilo-pilo marajar, tading ma nalungun roma na jagar.
2. Porda marungrung mulakma tu songkirna, Horbo manurun mulakna tu barana, hot ma doal di sangkena, pinggan di rangkena.
3. Amani bogot bagit, amani bagot so balbalon, lungun pe nasai laonna i, tuhirasna tu joloan ni arion.
4. Sitorop ma bonana sitoropma nang rantingna, ia torop hahana toropma nang anggina.
5. Sitorop ma bonana sitoropma nang rantingna, torop ma natoropi tu toropma nasopiga.
6. Mangordang di juma tur, manabur di hauma saba, hea do mauli bulung nang pe anak sasada.
7. Malos ingkau rata riang-riang pinatapu-tapu, molo manumpak Debata di ginjang naung tungil olo jadi napu.
8. Naung pardambirbiran, gabe pardantaboan, jolma naung hagigian gabe jadi sihalomoan.
9. Loja siborok manjalahi guluan, sai mutu do rohani jolma manjalahi hangoluan.
10. Sai tiurma songon ari, sai rondangma songon bulan, sai dapot najinalahan tarida naniluluan.
11. Sinepnep mauruk-uruk silanian ma aek toba, nametmet unang marungut-ungut namagodang unang hansit rohana.
12. Magodang ma aek godang di juluan ni aek raisan, mandao ma ianggo holso sai roma parsaulian.
13. Niraprap hodong, tinapu salaon, sinok do mata modom, musu unang adong be si jagaon.
14. Sai tutonggina ma songon tobu, tu assimna songon sira, magodang ma naumetek sai mangomo partiga-tiga.
15. Sirambe nagodang ma tu sirambe anak-anak, gok ma sopo nabolon maruli sopo si anak-anak.
16. Pahibul-hibul tiang patingko-tigko galapang, pamok-mok namarniang pabolon-bolon pamatang.
UMPASA NI HALAK BATAK
Akka on umpasa na binahen ni Omputta na Parjolo :
* Sori manungkun, sori mandapot
* Matua manungkun ma naro tu na nidapot
* Bangunbangun sinuan , bangunbangun do salongon
* Molo nauli sinuan, laos nauli do jaloon.
* Hotang pinabebebebe, hotang pinulospulus
* Unang iba mandele, ai godang do tudostudos.
Akka umpasa di namarhata sinamot
Parboru Panise
1. Sande sige tubungkulan ni sopo, bangkona do manise molo sobinoto
2. Dia ma nuaeng langkatna, dia unokna, dia manuaeng hatana, dia nidokna
3. Sai jolo dinangnang do asa dinungnung, Sai jolo dipangan do asa sinungkun
4. Danggur ma danggur barat toho tu duhutduhut ditoru ni singkoru, nunga bosur hami mangan indahan na las sagat marlompan juhut, ba hata hatana di paboa raja niboru.
Paranak Panise
1. Godang sibutongbutong, otik sipirnitondi, tung sosadia pe nahupatupa hami, sai pamurnas mai tupamatang saudara tu bohi.
2. Sititima sihompa golanggolang pangarahutna, tung otikpe nahupatupa hami, sai godangma pinasuna.
3. Bulung ni dapdap langkop, bai dope natupa bai ma taparhajop.
Parboru
1. Bagot namarhalto ma natubu di robean, horas ma hami namanganhon sai martamba sinadongan di hamu namangalean.
2. Tubu simarhorahora ditopi nitapian, sai roma tuhamu silas niroha tiur nang pancarian.
3. Inganan nipuli dihauma salenggam, sai marangkup do nauli mardongan do na denggan.
Hata Nauli tu Hita
Horas ma marga Nababan, kiranya Tuhan Yang Mahakuasa dan Maha Pengasih senantiasa memberkati marga Nababan dimanapun berada, amin!
* Eme si tamba tua, parlinggoman si borok, Debata namartua horas ma hita saluhutna di parorot.
* Palintang ma pagabe tumandakkon si tadoan, horas ma hita jala gabe saiolo ma hita masi paolo-oloan.
* Pirma pokki, bahulbahul passalongan, pirma tonditta, lu ma ro pansamotan.
* Tubu ma hariara di partukkoan nihuta, sai tubuan anak nasangap dohot boru akka namora.
* Tampulon aek do namardongan tubu.
* Hau najonok do masi ososan.
* Idama sai nolnol do mata ni Jahowa, diakka na manghabiari ibana, jala namanghalungunton asi ni rohana.
* Napuran tano-tano rangging marsiranggongan, bandanta pe padao-dao tonditta masingomgoman.
* Sahat ni solu, sahat tu bontean, leleng hita mangolu, sahat horas sahat gabean.
Tidak ada komentar:
Posting Komentar